Zaawansowane zapytania SQL

SQL pozwala nie tylko pobierać i modyfikować proste dane, ale również realizować bardzo złożone analizy, łączyć wiele tabel, grupować, sumować i filtrować rekordy na różne sposoby. Poznaj zaawansowane techniki, które otworzą przed Tobą nowe możliwości!
W tym kursie znajdziesz nie tylko przykłady, ale także szczegółowe wyjaśnienia, co robi każda komenda i jak działa składnia.

>>Spis treści

1. Łączenie tabel (JOIN)
   • Czym jest JOIN i po co go używać?
   • INNER JOIN
   • LEFT JOIN, RIGHT JOIN, FULL JOIN
   • Samozłączenia (SELF JOIN)
2. Agregacje i grupowanie danych
   • GROUP BY
   • Funkcje agregujące
   • HAVING
3. Podzapytania (subqueries)
   • Podzapytania w SELECT
   • Podzapytania w WHERE i HAVING
   • Podzapytania skorelowane
4. Operacje na zbiorach (UNION, INTERSECT, EXCEPT)
5. Funkcje wbudowane w SQL
   • Funkcje tekstowe
   • Funkcje daty i czasu
   • Funkcje warunkowe
6. Widoki (VIEW) i ich zastosowania
7. Praktyczne zadania
8. Podsumowanie

>>Łączenie tabel (JOIN)

>>>Czym jest JOIN i po co go używać?

JOIN pozwala połączyć dane z kilku tabel w jednym zapytaniu – jest to niezbędne, jeśli chcesz łączyć informacje rozdzielone na logiczne części (np. dane klienta i jego zamówienia).
Bez JOIN musiałbyś pisać wiele zapytań lub duplikować dane w jednej tabeli.

>>>INNER JOIN

Opis:
Zwraca tylko te rekordy, które mają dopasowanie w obu łączonych tabelach (czyli tylko pasujące pary).

Składnia:

SELECT tabela1.kolumnaA, tabela2.kolumnaB
FROM tabela1
INNER JOIN tabela2 ON tabela1.klucz = tabela2.klucz_obcy;

• INNER JOIN – typ złączenia.
• ON tabela1.klucz = tabela2.klucz_obcy – warunek, określający, które rekordy mają być połączone.

Przykład:

SELECT Klient.imie, Zamowienie.data
FROM Klient
INNER JOIN Zamowienie ON Klient.id = Zamowienie.klient_id;

Wyjaśnienie:
Pobierz imię klienta oraz datę jego zamówienia. Rekord zostanie zwrócony tylko, jeśli klient ma zamówienia.

>>>LEFT JOIN, RIGHT JOIN, FULL JOIN

>>>>LEFT JOIN

Opis:
Zwraca wszystkie rekordy z lewej tabeli oraz dopasowania z prawej, a jeśli ich nie ma – wstawia NULL.

Składnia:

SELECT Klient.imie, Zamowienie.data
FROM Klient
LEFT JOIN Zamowienie ON Klient.id = Zamowienie.klient_id;

Wyjaśnienie:
Zwraca wszystkich klientów, niezależnie czy mają zamówienia. Jeśli nie mają, w kolumnie data pojawi się NULL.

>>>>RIGHT JOIN

Opis:
Działa jak LEFT JOIN, ale odwrotnie – zwraca wszystkie rekordy z prawej tabeli.

>>>>FULL JOIN

Opis:
Zwraca wszystkie rekordy z obu tabel, dopasowane lub nie.

Przykład porównania wyników:

>>>Samozłączenia (SELF JOIN)

Czasem trzeba połączyć tabelę samą z sobą (np. struktura przełożonych i pracowników).

Przykład:

SELECT A.imie AS pracownik, B.imie AS przelozony
FROM Pracownik A
LEFT JOIN Pracownik B ON A.przelozony_id = B.id;

Wyjaśnienie:
Każdy pracownik ma przełożonego – łączymy tabelę Pracownik z samą sobą, by uzyskać imię szefa.

>>Agregacje i grupowanie danych

>>>GROUP BY

Opis:
GROUP BY służy do grupowania rekordów wg wskazanej kolumny, np. pokazania liczby zamówień dla każdego klienta.

Składnia:

SELECT kolumna_grupujaca, funkcja_agregujaca(kolumna)
FROM tabela
GROUP BY kolumna_grupujaca;

Przykład:

SELECT miasto, COUNT(*) AS liczba_klientow
FROM Klient
GROUP BY miasto;

Wyjaśnienie:
Zlicz ilu klientów pochodzi z każdego miasta.

>>>Funkcje agregujące

• COUNT(*) – zlicza wszystkie rekordy w grupie.
• SUM(kolumna) – suma wartości z danej kolumny.
• AVG(kolumna) – średnia wartość.
• MIN(kolumna) / MAX(kolumna) – najmniejsza/największa wartość.

Przykład:

SELECT produkt_id, SUM(ilosc) AS sprzedano
FROM Zamowienie_Produkt
GROUP BY produkt_id;

Wyjaśnienie:
Ile sztuk każdego produktu sprzedano w sumie?

>>>HAVING

Opis:
HAVING filtruje wyniki po agregacji (po GROUP BY), czego nie można zrobić za pomocą WHERE.

Przykład:

SELECT miasto, COUNT(*) AS liczba
FROM Klient
GROUP BY miasto
HAVING COUNT(*) > 5;

Wyjaśnienie:
Wyświetl tylko te miasta, w których liczba klientów jest większa niż 5.

>>Podzapytania (subqueries)

Podzapytanie to zapytanie SQL „wewnątrz” innego zapytania.

>>>Podzapytania w SELECT

Opis:
Możesz użyć podzapytania, by wyliczyć wartość dla każdego rekordu.

Przykład:

SELECT imie,
  (SELECT COUNT(*) FROM Zamowienie WHERE Zamowienie.klient_id = Klient.id) AS liczba_zamowien
FROM Klient;

Wyjaśnienie:
Pobierz imię klienta i liczbę jego zamówień – dla każdego klienta osobno liczymy zamówienia.

>>>Podzapytania w WHERE i HAVING

Opis:
Podzapytania mogą służyć jako warunek wyboru rekordów.

Przykład:

SELECT imie FROM Klient
WHERE id IN (SELECT klient_id FROM Zamowienie WHERE data > '2025-01-01');

Wyjaśnienie:
Wyświetl tylko klientów, którzy złożyli zamówienie po 1 stycznia 2025.

>>>Podzapytania skorelowane

Opis:
Podzapytanie odwołuje się do wartości z zewnętrznego zapytania.

Przykład:

SELECT imie
FROM Klient k
WHERE EXISTS (
  SELECT 1 FROM Zamowienie z WHERE z.klient_id = k.id AND z.data > '2025-01-01'
);

Wyjaśnienie:
Sprawdzamy dla każdego klienta, czy istnieje zamówienie po podanej dacie.

>>Operacje na zbiorach (UNION, INTERSECT, EXCEPT)

• UNION: łączy wyniki wielu zapytań, eliminując duplikaty.
• UNION ALL: jak UNION, ale zachowuje duplikaty.
• INTERSECT: zwraca wspólne rekordy.
• EXCEPT: zwraca rekordy z pierwszego zapytania, których nie ma w drugim.

Przykład:

SELECT imie FROM Klient
UNION
SELECT imie FROM Pracownik;

Wyjaśnienie:
Pobierz listę wszystkich imion – zarówno klientów, jak i pracowników (bez powtórzeń).

>>Funkcje wbudowane w SQL

>>>Funkcje tekstowe

• LOWER(tekst) – zamienia tekst na małe litery.
• UPPER(tekst) – na wielkie litery.
• CONCAT(a, b) – łączy teksty.
• SUBSTRING(tekst, start, długość) – wycina fragment tekstu.
• LENGTH(tekst) – długość tekstu.

Przykład:

SELECT CONCAT(imie, ' ', nazwisko) AS pelne_imie FROM Klient;

Wyjaśnienie:
Tworzy pełne imię i nazwisko klienta.

>>>Funkcje daty i czasu

• NOW() – aktualna data i czas.
• DATE() – wydobywa datę z pola daty/czasu.
• YEAR(data) – wyciąga rok z daty.

Przykład:

SELECT imie, YEAR(data_urodzenia) AS rok_urodzenia FROM Klient;

Wyjaśnienie:
Wyświetla imię klienta i rok jego urodzenia.

>>>Funkcje warunkowe

• CASE WHEN ... THEN ... ELSE ... END – pozwala warunkowo zmieniać wartości.

Przykład:

SELECT imie,
  CASE
    WHEN wiek < 18 THEN 'niepełnoletni'
    ELSE 'pełnoletni'
  END AS status
FROM Klient;

Wyjaśnienie:
Dla każdego klienta określa status na podstawie wieku.

>>Widoki (VIEW) i ich zastosowania

Opis:
Widok (VIEW) to „wirtualna tabela” będąca wynikiem zapytania. Widoki upraszczają kod, mogą ukrywać złożoność i zabezpieczać dane.

Tworzenie widoku:

CREATE VIEW Klienci_aktywni AS
SELECT * FROM Klient WHERE aktywny = 1;

Wyjaśnienie:
Tworzymy widok z aktywnymi klientami. Potem używamy go jak zwykłej tabeli:

SELECT * FROM Klienci_aktywni;

>>Praktyczne zadania

>>>Zadanie 1: Złączenia

Pobierz imię klienta oraz datę każdego jego zamówienia.

SELECT Klient.imie, Zamowienie.data
FROM Klient
INNER JOIN Zamowienie ON Klient.id = Zamowienie.klient_id;

>>>Zadanie 2: Agregacja

Wyświetl liczbę zamówień złożonych przez każdego klienta.

SELECT Klient.imie, COUNT(Zamowienie.id) AS liczba_zamowien
FROM Klient
LEFT JOIN Zamowienie ON Klient.id = Zamowienie.klient_id
GROUP BY Klient.imie;

>>>Zadanie 3: Podzapytanie

Wyświetl produkty zamówione przez klientów z miasta "Warszawa".

SELECT Produkt.nazwa
FROM Produkt
INNER JOIN Zamowienie_Produkt ON Produkt.id = Zamowienie_Produkt.produkt_id
INNER JOIN Zamowienie ON Zamowienie_Produkt.zamowienie_id = Zamowienie.id
INNER JOIN Klient ON Zamowienie.klient_id = Klient.id
WHERE Klient.miasto = 'Warszawa';

>>>Zadanie 4: Operacje na zbiorach

Wyświetl imiona osób będących zarówno klientami, jak i pracownikami.

SELECT imie FROM Klient
INTERSECT
SELECT imie FROM Pracownik;

>>>Zadanie 5: Widoki

Stwórz widok prezentujący tylko klientów, którzy mają więcej niż 2 zamówienia.

CREATE VIEW Klienci_czesto_zamawiajacy AS
SELECT Klient.id, Klient.imie
FROM Klient
JOIN Zamowienie ON Klient.id = Zamowienie.klient_id
GROUP BY Klient.id, Klient.imie
HAVING COUNT(Zamowienie.id) > 2;

>>>Zadanie 6: Funkcje tekstowe i warunkowe

Wyświetl imię i status pełnoletności każdego klienta (pełnoletni/niepełnoletni), imię wypisz wielkimi literami.

SELECT UPPER(imie) AS imie,
  CASE WHEN wiek < 18 THEN 'niepełnoletni' ELSE 'pełnoletni' END AS status
FROM Klient;

>>Podsumowanie

Zaawansowane zapytania SQL pozwalają na efektywną analizę i przetwarzanie dużych zbiorów danych. Łączenie tabel, agregacje, podzapytania i widoki otwierają szerokie możliwości analityczne i raportowe. Szczegółowe zrozumienie składni i działania każdej komendy to klucz do budowania profesjonalnych rozwiązań bazodanowych!